Λαμπριάτικα Ονόματα
Η κινητή εορτή τής Αναστάσεως τού Χριστού είναι η σημαντικότερη τής
ελληνορθόδοξης εκκλησίας. Γι’ αυτόν τον λόγο αποκαλείται και «Λαμπρή».
Στις μέρες μας, η ίδια εορτή είναι περισσότερο γνωστή ως «Πάσχα». Η
επικράτηση αυτής τής εξελληνισμένης εβραϊκής ονομασίας, η οποία, κατά
βάθος, δεν έχει απολύτως καμμία σχέση με το νόημα και το μήνυμα τής
ελληνορθόδοξης εορτής, είναι πιθανό να οφείλεται και στην
ηχητική-φωνητική ομοιότητά της με το ελληνικό ρήμα «πάσχω», που
παραπέμπει στα πάθη τού Χριστού, τα οποία η χριστιανοσύνη τιμά κατά την
Μεγάλη Εβδομάδα.
Από το «Σάββατο τού Λαζάρου» έως και την «Κυριακή τού Θωμά», το
ελληνορθόδοξο εορτολόγιο γίνεται αφορμή γιά να ασχοληθούμε με την
ετυμολογία των κυριότερων λαμπριάτικων ονομάτων, τα οποία παρατίθενται,
στην συνέχεια, με αλφαβητική σειρά.
Αναστάσιος: από την σύνθεση τής πρόθεσης «ανά»
(επάνω, προς τα επάνω) και τού ρήματος «ίστημι» (στήνω, σηκώνω,
τοποθετώ) δημιουργείται το ρήμα «ανίστημι», το οποίο σημαίνει «στήνω
όρθιο, σηκώνω προς τα επάνω, εγείρω, ανασταίνω». Από το ρήμα «ανίστημι»
προέρχεται το ουσιαστικό «ανάστασις» (ανάσταση), και από αυτό το κύριο
όνομα «Αναστάσιος», που σημαίνει «αυτός που ανήκει στην ανάσταση ή
σχετίζεται με την ανάσταση ή προέρχεται από την ανάσταση». Ο θηλυκός
τύπος απαντά ως «Αναστασία».
Ανέστης: από την φράση «Χριστός Ανέστη» (ο Χριστός
αναστήθηκε), η οποία αποτελεί ελληνορθόδοξο παραδοσιακό χαιρετισμό που
επί σαράντα ημέρες, μετά την Λαμπρή, απευθύνουν σε κάθε συνάνθρωπο οι
πιστοί, προέρχεται το ελληνικό αρσενικό όνομα «Ανέστης». Ο τύπος
«ανέστη» (τρίτο ενικό πρόσωπο αορίστου β΄) ανήκει στο ρήμα «ανίστημι» (βλ.
παραπάνω).
Βάιος: ελληνικό αρσενικό όνομα, που προέρχεται από
το υποκοριστικό «βαΐον» (κλαδάκι φοίνικα) τού ουσιαστικού «βάις» (κλαδί
φοίνικα). Στον θηλυκό τύπο το συναντούμε ως «Βαΐα». Σύμφωνα με
ορισμένους ερευνητές, το ελληνικό ουσιαστικό «βάις» προέρχεται από το
κοπτικό «μπάι», ενώ κατ’ άλλους συμβαίνει το αντίστροφο.
Θωμάς: εξελληνισμένο αρσενικό όνομα, που προέρχεται
από το αραμαϊκό «Ταόμα», το οποίο σημαίνει «δίδυμος». Στον θηλυκό τύπο
το συναντούμε ως «Θωμαή».
Λάζαρος: εξελληνισμένο αρσενικό όνομα, που προέρχεται από το εβραϊκό «Ελεάζαρ», το οποίο σημαίνει «ο Θεός τον έχει βοηθήσει».
Λάμπρος: ελληνικό αρσενικό όνομα, που προέρχεται από
το επίθετο «λαμπρός» (φωτεινός, ακτινοβόλος), με αναβιβασμό τού τόνου,
και έχει την ίδια με αυτό έννοια.
Λαμπρινή: ελληνικό θηλυκό όνομα, που προέρχεται από
το ουσιαστικοποιημένο επίθετο «Λαμπρή» (το Ελληνορθόδοξο Πάσχα), και
σημαίνει «αυτή που ανήκει στην Λαμπρή ή σχετίζεται με την Λαμπρή ή
προέρχεται από την Λαμπρή».
Πασχάλης: εξελληνισμένο αρσενικό όνομα, που
προέρχεται από την εβραϊκή λέξη «πασάχ» (διάβαση, πέρασμα), και σημαίνει
«πασχαλινός, πασχαλιάτικος». Στον θηλυκό τύπο το συναντούμε είτε ως
«Πασχαλία» είτε ως «Πασχαλίνα».
(Το άρθρο είναι του καθηγητή Ξένων Γλωσσών και συγγραφέα Αθανασίου Τσακνάκη, από το εβδομαδιαίο περιοδικό πολιτισμού "24 γράμματα")