"Εθισμός και Παραβατικότητα των εφήβων στο Διαδίκτυο"

 Τα παρακάτω στοιχεία είναι παρμένα από τις ομιλίες του κ. Γιώργου Κορμά, Ιατρού, Επιστημονικού συνεργάτη της Μονάδας Εφηβικής Υγείας της Β’ Παιδιατρικής Κλινικής του Ν. Παίδων «Αγία Σοφία» και Προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Πρόληψης και Αγωγής υγείας.            

Εθισμός των εφήβων στο Διαδίκτυο

Τα συμπτώματα του εθισμού στο ιντερνέτ είναι: ανοχή (συνεχή παραμονή στο Διαδίκτυο που αυξάνεται καθημερινά),συμπτώματα συνδρόμου απόσυρσης (θλιμμένη συμπεριφορά, μειωμένη ανταπόκριση στα εξωτερικά ερεθίσματα, απώλεια ενδιαφέροντος), αδυναμία τήρησης προκαθορισμένου χρόνου παραμονής στο διαδίκτυο, έκπτωση της λειτουργικότητάς τους, άγχος, αίσθηση αποδιοργάνωσης εκτός διαδικτύου.
Αποτέλεσμα όλων των παραπάνω είναι η σχολική αποτυχία, οι διαταραχές ύπνου, κατάθλιψη, μειωμένη αυτοεκτίμηση, διαταραχή των διαπροσωπικών σχέσεων με τους φίλους και την οικογένεια, μοναξιά, μειωμένη φυσική δραστηριότητα, χαμηλή ποιότητα ζωής.
 «Τα παιδιά που είναι εθισμένα έχουν χαμηλή ποιότητα ζωής, διαταραχές ύπνου και πολλές φορές κοινωνική αποτυχία. Εμφανίζουν διαταραγμένες προσωπικές σχέσεις και γενική αποδιοργάνωση. Αμελούν την προσωπική τους υγιεινή, δεν πλένουν τα δόντια τους, ενώ παραλείπουν και τα βασικά γεύματα», εξηγεί ο κ. Γιώργος Κορμάς.
Τα αγόρια χρησιμοποιούν το διαδίκτυο σημαντικά περισσότερο από τα κορίτσια.
Ποσοστά χρήσης διαδικτύου: 55% χρησιμοποιούν το δίκτυο για παιχνίδια, 40% για τα e-mail, 37,5% για chat (χώροι συνάντησης), 10% για αγορές, 4% για ενημέρωση σε θέματα σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης, 27% θεματα επιμόρφωσης, 26% για ενημέρωση-υπηρεσίες.
Υπήρξε θετική συσχέτιση της χρήσης διαδικτύου και της διάσπασης προσοχής-υπερκινητικότητας. Σύμφωνα με τον ειδικό "ο εθισμός είναι πολυπαραγοντικό φαινόμενο και τα εξαρτημένα παιδιά εμφανίζουν υψηλή (συν)νοσηρότητα με άλλα προβλήματα, όπως το σύνδρομο υπερκινητικότητας και ελλειμματικής προσοχής, η κατάχρηση καπνού, αλκοόλ και άλλων ουσιών".

 1% των παιδιών εμφανίζουν συμπτώματα εξάρτησης από το διαδίκτυο.
18,2% (ένα στα πέντε 15χρονα παιδιά) παρουσίαζαν περιοδικά ή συχνά προβλήματα σχετικά με την κατάχρηση διαδικτύου (κατάσταση πριν το εθισμό)
Τα ποσοστά της έρευνας είναι υψηλά και ανησυχητικά!
Το φαινόμενο της εξάρτησης από το διαδίκτυο είναι συχνότερο στα αγόρια, σε μονογονεϊκές ή δυσλειτουργικές οικογένειες, σε παιδιά με καταθλιπτικό συναίσθημα ή υπερκινητικότητα. Η αύξηση της επίπτωσης του διαζυγίου, η μοναξιά, η απουσία επίβλεψης από τους γονείς συμβάλουν στην ανάπτυξη του φαινομένου.
Εδώ πρέπει να λάβουμε υπόψη μας και τις ιδιαιτερότητες που έχει η εφηβεία:
Όσο ο έφηβος μεγαλώνει, ο πειραματισμός, ο μιμητισμός, η περιέργεια, η μη συνειδητοποίηση του κινδύνου και η φυσιολογική αντίδραση σε κάθε καταπίεση, γίνονται βασικά χαρακτηριστικά του και το καθιστούν ευάλωτο και ευαίσθητο σε εξαρτήσεις. 

«Ο εθισμός στο Διαδίκτυο είναι μια διαταραχή που, αν δεν αντιμετωπιστεί, μπορεί να έχει σοβαρές επιπτώσεις στη ζωή ενός παιδιού»,παρατηρεί ο γιατρός.

Υπεύθυνα για τον εθισμό των εφήβων στο διαδίκτυο είναι τα on line παιχνίδια.Τα on line παιχνίδια βίας του διαδικτύου, πέρα από την εξάρτηση που μπορούν να προκαλέσουν, εξοικειώνουν τα παιδία με τη βία και άρουν τις αναστολές τους στο αποτρόπαιο αυτό φαινόμενο. Στα μάτια των παιδιών η άσκηση βίας μπορεί να φαίνεται σαν μια συνηθισμένη πράξη, χωρίς να συνειδητοποιούν πολλές φορές τις επιπτώσεις που έχει η άσκηση της σε παιδιά και ενήλικες.
«Το παιχνίδι είναι ξέσπασμα. Πατάς ένα κουμπί και ξεφεύγεις από την πίεση που δέχεσαι καθημερινά από οικογένεια, σχολείο ή υποχρεώσεις. Υπάρχουν παιδιά τα οποία χάνουν τον έλεγχο και οδηγούνται σε υπερβολικά επιθετικές συμπεριφορές. Οσο μπορεί να σε ηρεμήσει ένα παιχνίδι, άλλο τόσο μπορεί να σε τρελάνει. Εβλεπα παιδιά που από την ηλικία των 12 ετών έπαιζαν παιχνίδια ακραίας βίας με σκηνές αποκεφαλισμού, αιματοχυσίας και άγριου ξυλοδαρμού. Τα παιχνίδια είναι ανταγωνιστικά και ο καθένας προσπαθεί να κυριαρχήσει. Ταυτίζεται με τον ήρωα», λέει ο Η. Δ., 21 ετών, φανατικός παίχτης ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
Συχνά, συμβαίνει τα παιδιά να δημιουργούν ομάδες στα πλαίσια των ηλεκτρονικών παιχνιδιών αλλά μετέπειτα να εξελίσσονται μερικές φορές σε συμμορίες με εγκληματική δράση.

Παραβατικότητα στο Διαδίκτυο

Ιδιαίτερο κίνδυνο διατρέχουν τα παιδία στα chat rooms. Επικοινωνούν με αγνώστους, αποστέλλουν φωτογραφίες και άλλα προσωπικά τους στοιχεία, χωρίς να γνωρίζουν ότι υπάρχει πιθανότητα να πέσουν θύματα εκβιαστών ή παιδοφιλικών οργανώσεων.
Η νεανική παραβατικότητα στο διαδίκτυο είναι μεγάλη.
Έφηβοι εκβιάζουν και εκβιάζονται, διοχετεύουν φωτογραφίες και video συμμαθητών τους με προσβλητικό και παράνομο περιεχόμενο, εντάσσονται σε ρατσιστικές και άλλες παράνομες οργανώσεις, μπαίνουν σε σελίδες πορνό, διαδικτυακά καζίνο και παράνομα στοιχήματα.
«Η οικειότητα που αισθάνονται τα παιδιά και οι έφηβοι στο Διαδίκτυο τα ωθεί σε μια ξέφρενη και συχνά ανεύθυνη παρουσίαση προσωπικών δεδομένων. Εχουμε δεχθεί καταγγελίες αναρτήσεων μαγνητοσκοπημένων ερωτικών σκηνών ή σκηνών σε τουαλέτες που λειτουργούν σαν εκβιασμός, με αντίποινα βίαιες συμπεριφορές π. χ. τον ξυλοδαρμό. Δυστυχώς, τα παιδιά δεν έχουν συναίσθηση των συνεπειών», αναφέρει ο κ. Κορμάς.
Δυστυχώς τα παιδιά είναι απροστάτευτα από τους κινδύνους που αναφέρονται πιο πάνω.

Τα internet café βρίσκονται τα περισσότερα δίπλα στα σχολεία,  χωρίς να υπάρχει κανένας περιορισμός στην ηλικία, την θεματολογία των ιστοσελίδων αλλά και το χρόνο που παραμένουν τα παιδιά στα internet.
Όπως επισημαίνει ο γιατρός, "σύμφωνα με το Ευρωβαρόμετρο, το 27% των εφήβων στην Ελλάδα και το 10% των παιδιών στην Κύπρο χρησιμοποιούν το ίντερνετ καφέ, όπου είναι εντελώς ανεξέλεγκτα! Σε άλλες χώρες η πολιτεία έχει θεσμοθετήσει τους όρους με τους οποίους οι ανήλικοι μπορούν να μπαίνουν σε ίντερνετ καφέ. Στην Ισπανία υπάρχει δωμάτιο μόνο για τα παιδιά, ενώ στην Ιταλία αναγκάζονται τα καφέ να κρατούν όλα τα στοιχεία από τη χρήση των υπολογιστών, για να εντοπίζονται τυχόν παιδόφιλοι και να διώκονται."
Οι γονείς, δυστυχώς, στη χώρα μας είναι ως επί το πλείστον ψηφιακά αναλφάβητοι.
Με ψυχραιμία πρέπει να συνειδητοποιήσουν δυο βασικά πράγματα.
Πρώτον, ότι δεν πρέπει να δαιμονοποιούμε το διαδίκτυο, καθώς αποτελεί τμήμα της κουλτούρας των εφήβων και, δεύτερον, καμία απαγόρευση της χρήσης διαδικτύου δεν μπορεί να φέρει αποτέλεσμα, μιας και ο έφηβος έχει πλέον εύκολη πρόσβαση σ' αυτό.                                                
Οι γονείς πρέπει να βάζουν όρια στα παιδιά από μικρή ηλικία, όχι μόνο στη χρήση του διαδικτύου αλλά και σε πολλά άλλα  θέματα. Τα όρια, όταν στηρίζονται σε λογική βάση, δεν καταπιέζουν τα παιδιά, αλλά τα κατευθύνουν με ασφάλεια.
Ο σεβασμός όμως της προσωπικότητας των παιδιών είναι σημαντικό για την εφαρμογή πειθαρχίας.
Ο υπολογιστής πρέπει να βγει από το παιδικό δωμάτιο, ώστε ο γονιός να έχει καλύτερο έλεγχο χρήσης.
Η χρησιμοποίηση ειδικών φίλτρων για τις επιβλαβείς ιστοσελίδες είναι επίσης μέτρο που μπορεί να βοηθήσει.
Καλό είναι οι γονείς να αφιερώνουν χρόνο στο διαδίκτυο μαζί με τα παιδιά τους έχοντας πάντα ανοιχτό κανάλι επικοινωνίας μ' αυτά.

Ο ρόλος του σχολείου πρέπει να γίνει πρωταγωνιστικός στο θέμα αυτό.  
Η δημιουργία μαθήματος στο ασφαλές διαδίκτυο σε μικρές ηλικίες είναι πλέον επιτακτική ανάγκη.  
Η επιμόρφωση των εκπαιδευτικών πάνω σε θέματα διαδικτύου θα βοηθούσε την άσχημη υπάρχουσα κατάσταση.